Tijdens het jaarlijkse symposium van het NGFB nam Professor John Davis van MIT Sloan School of Management/Cambridge Family Enterprise Group de leden mee in zijn verhaal over het belang van veerkracht van familiebedrijven in turbulente tijden. “Owners need to think more as owners”.
Zijn betoog was een oproep tot actie aan familiebedrijven, die voor ongekende uitdagingen maar ook aanzienlijke kansen staan. Naar verwachting zullen de komende decennia behoren tot de meest onstabiele en transformerende decennia in eeuwen. Zijn onderzoek beschrijft de nieuwe realiteit van verandering voor ondernemende families, en hoe nieuwe richtingen kunnen worden bepaald en winnende strategieën kunnen worden toegepast voor familiebedrijven en families zelf. Het is een waardevolle routekaart voor familiebedrijven en ondernemende families en kan worden gebruikt om een belangrijke dialoog tussen meerdere generaties tussen familieleden op gang te brengen over hun gedeelde toekomst.
Een van de kernvragen die Professor Davis in zijn betoog naar voren bracht is: hoe het komt het dat sommige families erin slagen hun vermogen behouden en zelfs uit te breiden (het regeneration path) en anderen hun vermogen geleidelijk of snel zien verminderen?
Aanpassen aan turbulente tijden
Voordat prof. Davis met antwoorden kwam op deze vraag stond hij stil bij het turbulente tijdperk waarin we leven. Wat zien we om ons heen? De economie is veel volatieler, klanten, medewerkers en familieleden hebben veel meer keuzes. Daarbovenop vragen technologische ontwikkelingen (met name kunstmatige intelligentie (AI)) en digitalisering om een constante aanpassing. De houdbaarheid van business modellen is uiterst kort en daarmee ook de voorspelbaarheid van succes. Tien jaren-plannen werken niet meer, het is zelfs lastig om twee of drie jaar vooruit te plannen. Naast de economische factoren spelen maatschappelijke en geopolitieke factoren ook een belangrijke rol. De huidige geopolitieke situatie is erg onzeker, de absolute hegemonie van de Verenigde Staten is voorbij. China’s positie op het wereldtoneel zal de komende jaren alleen maar groeien. De effecten van klimaatverandering worden steeds meer zichtbaar en vooralsnog komen grote initiatieven om klimaatverandering te bestrijden moeilijk uit de verf; de vraag is hoe lang dit zal duren.
Naast de externe factoren kunnen bij familiebedrijven en ondernemende families ook interne ontwikkelingen een diepgaand effect hebben op succes, zoals opvolging: het “Leave vs. Lead dilemma”. Enerzijds wil de oudere generatie op de bestuurderstoel blijven zitten, omdat ze langer gezond zijn en het eenvoudigweg te leuk vinden. Deze generatie heeft duidelijk moeite om op te stappen. Anderzijds zien we dat de volgende generaties eerder capabel zijn en graag de leiderschapsrol op zich willen nemen, en dat een tijdige overgang beter is voor de continuïteit van het bedrijf. Prof. Davis stelt: ‘the older generation should not handover when they want to leave, but when the next generation is ready to lead’.
Denk vaker als een eigenaar
De oplossingsrichting die Prof. Davis duidelijk in zijn verhaal naar voren bracht, was dat familiebedrijven en ondernemende families veel vaker vanuit eigendom moeten denken en handelen. De operationele mindset is bij familiebedrijven en ondernemende families vaak dominant. Deze mindset past niet in dit tijdperk en helpt niet bij het zoeken naar gepaste antwoorden op vragen over thema’s zoals opvolging, diversiteit en het inzetten van nieuwe technologie. Waar het voorheen voldoende was incidenteel over strategische keuzes te spreken, is het nu nodig om veel vaker stil te staan bij de grotere eigenaars-vraagstukken.
Familiebedrijven die succesvol zijn in turbulente tijden maken gebruik van de traditionele krachten en verbeteren op de zwakkere kanten van familiebedrijven.
- De traditionele krachten om op te bouwen liggen onder meer op de lange termijn focus, financiële stabiliteit en de loyaliteit van stakeholders.
- De traditionele zwaktes om te verbeteren, betreffen het omgaan met grote veranderingen en de focus op controle en privacy. Daarbij is het rekenen op eenheid binnen de familie nog te vaak een uitgangspunt en wordt de opvolgende generatie te laat betrokken. Terwijl uit studies blijkt dat families die sneller de transitie naar de opvolgende generatie maken langer succesvol zijn.
Welke bijdragen kunnen adviseurs leveren?
In tegenstelling tot de jaren zeventig zijn er veel meer wetenschappelijke studies beschikbaar die inzicht geven over hoe families succesvol kunnen voortbestaan. Professor Davis stelde echter de vraag: ‘is it moving the needle?’ Dit tijdperk vraagt om een stevig ‘wake up call.’ Volgens Prof. Davis is er wel degelijk een belangrijke rol weggelegd voor adviseurs aangezien zij de kwetsbaarheid van ondernemende families en familiebedrijven goed begrijpen en kunnen helpen om de balans tussen krachten en zwaktes van het familiebedrijf te verbeteren. Een tactische suggestie van Prof. Davis daarbij is om niet meteen het grote alomvattende advies te willen geven. Het is beter om relevantie op te bouwen met kleine adviezen die stap voor stap antwoord geven op de diepgaande veranderingen waarmee families geconfronteerd worden.
Het jaarlijkse symposium van het Nederlands Gilde van Familiebedrijfsspecialisten vond plaats op donderdag 22 juni 2023.
